کشور جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر دارای ۱۴۰۷۸ کیلومتر شبکه ریلی استاندارد و ۹۶ کیلومتر خطوط آهن عریض است. ساخت و توسعه خطوط آهن در ایران توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای ترابری کشور انجام می‌پذیرد. نگهداری و تعمیر و همچنین بهره‌برداری از این شبکه برعهده شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است.
تاریخچه
پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق اولین راه‌آهن در ایران به سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد و بقایای این مسیر هنوز در مسیر رشت به پیربازار و یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد. ۱۲ کیلومتر از این راه‌آهن تا اواسط دوره رضا شاه همچنان استفاده می‌شده‌است.در سال ۱۲۶۱ خورشیدی (۱۸۸۲ میلادی) و ۱۲۶۱ شمسی خط تراموایی میان تهران و شاه عبدالعظیم به طول ۸۷۰۰ متر کشیده شد. عرض این راه‌آهن یک متر بود و مسیو بواتال فرانسوی آن را اجرا کرد و سپس به یک بلژیکی واگذار شد. در سال ۱۲۶۵ خورشیدی (۱۸۸۶ میلادی) خط راه‌آهن محمودآباد (سواحل جنوبی دریای کاسپین) به آمل احداث شد که اگرچه در نظر بود تا تهران ادامه یابد، ولی با کارشکنی‌های پیمانکارهای بلژیکی به شکست انجامید و خطوط آن برچیده و برای احداث تلگراف استفاده شد.در هجدهم آبان ۱۲۶۹ خورشیدی (۹ نوامبر ۱۸۹۰) ناصرالدین شاه قاجار پیمان نامه‌ای با روسیه تزاری امضا کرد که ایران را از ساخت راه‌آهن تا ده سال بازمی‌داشت. این محدودیت در دسامبر ۱۸۹۹ برابر با شروط وام شصت میلیون فرانکی روسیه با دست‌خط مظفرالدین‌شاه برای ده سال دیگر تمدید شد.
در سال ۱۲۹۲ خورشیدی، بانک استقراضی روسیه امتیاز ساخت راه‌آهن جلفا به تبریز و صوفیان به شرفخانه را به دست آورد. سال بعد جنگ جهانی اول آغاز شد و بانک استقراضی این امتیاز را به دولت روسیه تزاری واگذار کرد که راه‌آهن تبریز به جلفا را به طول ۱۴۹ کیلومتر برای ارتش خود ساخت و در سال ۱۲۹۵ به بهره‌برداری رساند اما پس از پایان جنگ و خروج ارتش روسیه، دولت شوروی در دهم اسفند سال ۱۲۹۹ با عقد عهدنامه مودت با ایران، راه‌آهن جلفا به تبریز و صوفیان به شرفخانه را همراه با اتمام ابنیه و وسایل نقلیه و متعلقات دیگر آن، بلاعوض به مالکیت قطعی دولت ایران واگذار کرد اما این راه‌آهن به دلیل نبود لوکوموتیو بی‌استفاده ماند تا اینکه مجلس شورای ملی در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۰۴ به درخواست دولت، پرداخت مبلغ یکصد و هفتاد هزار تومان را به تصویب رساند که بخشی از آن هزینه خرید لوکوموتیو و واگن و راه‌اندازی راه‌آهن جلفا به تبریز و بخش دیگر، صرف کشتیرانی در دریاچه ارومیه شود.این راه‌آهن، نخستین مسیر از خطوط آهن موجود است که در حال حاضر در کشور بهره‌برداری می‌شود. مسیر جلفا به تبریز اولین و تنها خط برقی کشور است.
در سال ۱۲۹۷ (۱۹۱۸ میلادی) انگلیسی‌ها راه‌آهنی از بوشهر تا برازجان به طول شصت کیلومتر کشیدند که بیشتر جنبه نظامی داشت، گرچه واردات کالای انگلستان را نیز از طریق بوشهر آسان می‌کرد. در پایان جنگ جهانی اول انگلستان پیشنهاد فروش این راه‌آهن را به شهرداری بوشهر کرد که بودجه شهرداری بوشهر برای خرید آن کفاف نمی‌داد. پس سازندگانش راه‌آهن را جمع کردند و به بصره انتقال دادند. انگلیسی‌ها خط راه‌آهن دیگری نیز در دوران جنگ جهانی اول از میرجاوه به زاهدان کشیدند که پس از جنگ در سال ۱۲۹۹ برای بهره‌برداری عمومی افتتاح شد اما با خروج نیروهای انگلیسی این راه‌آهن بی استفاده ماند تا اینکه در سال ۱۳۱۱ دولت با هزینه چهارصد هزار تومان، این راه‌آهن را دوباره فعال کرد. در دوره رضاشاه طرحی برای اتصال این راه‌آهن از مسیر بیرجند به مشهد در دست بررسی بوده‌است.ایجاد راه‌آهن سراسری در ایران همواره یکی از آرزوهای بزرگ و ملی محسوب می‌شد، و با اینکه در حدود نیم قرن کوشش‌هایی برای تحقق آن به عمل می‌آمد، تحقق این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید.
بهره برداری از راه آهن
بهره برداری کامل از راه‌آهن در سال ۱۳۱۴ آغاز شد. علی منصور وزیر طرق و شوارع در دوازدهم مرداد این سال لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاهداری و به کار انداختن کلیه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسائل ناقله و ساختمان‌های فنی و غیره متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه رضائیه» را به عهده بگیرد.مؤسسه دولتی راه‌آهن جزو تشکیلات وزارت طرق و هیئت مدیره آن علاوه بر مدیرکل راه‌آهن، مرکب از سرمهندس راه‌آهن (معاون فنی مدیرکل)، یک عضو مهندس و رئیس محاسبات راه‌آهن بود. این مؤسسه همچنین دارای هیئت نظارتی بود که رئیس آن معاون وزارت طرق و دیگر اعضای آن، یک نماینده از وزارت مالیه، یک نماینده از دیوان محاسبات و دو مهندس از وزارت طرق بود. برای «حفظ انتظامات و اجرای مقررات و تنسیقات اختصاصی راه‌آهن» نیز پلیس انتظامی مخصوصی تشکیل شد.روز جمعه سی‌ام بهمن ۱۳۱۵ راه‌آهن به تهران رسید و در مراسم بزرگی این مناسبت گرامی داشته شد.وزارت طرق و شوارع از آن پس مأمور ساختن سایر خطوط شد. نخستین خطی که پس از خط سراسری اقدام به ساختن آن شد، خط گرمسار- مشهد بود که ساخت آن از ۲۴ اسفند ۱۳۱۶ آغاز شد و زیرسازی و ریل گذاری آن تا ایستگاه شاهرود به طول ۳۱۵ کیلومتر تا سال ۱۳۲۰ به اتمام رسید و بهره‌برداری از آن شروع شد. اما عملیات ساختمانی از شاهرود به بعد به علت بروز جنگ جهانی دوم متوقف شد تا اینکه وزارت راه پس از پایان جنگ مجدداً عملیات ساختمانی آن را از سال ۱۳۲۶ با اعتبارات سازمان برنامه شروع کرد. پس از پیشرفت عملیات ساختمانی از اسفند ۱۳۳۳ ریل گذاری آن را اداره ساختمان وزارت راه و از هفدهم دی ۱۳۳۴ مؤسسه راه‌آهن دولتی ایران آغاز کرد که در هفدهم دی ۱۳۳۵ خاتمه یافت و از همان تاریخ اقدام به قبول بار از همه نقاط راه‌آهن به این خط شد.
شبکه و راه ها
شبکه اصلی راه اهن ایران در تهران مجنمع می گردد و شهرهای اصفهان و شیراز در سال یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت به این شبکه ریلی متصل گردیدند و این خط به گونه ای برنامه ریزی شده است که به بوشهر و بندرعباس متصل شود. علاوه بر این ، ساخت خط آهن چابهار – زاهدان – مشهد ، از جنوب شرقی به شمال شرقی کشور به طول هزارو سیصد و پنجاه کیلومتر با اعتبار بیش از سه میلیارد یورو در سال یکهزار و سیصد و هشتاد و نه آغاز گردید . خط راه آهن غربی به ترکیه در مرز روزی – کاپوکای متصل می شود و راه آهن شمال از طریق ایستگاه جلفا به روسیه متصل می گردد . خط ریلی دیگری بندر عباس در جنوب را به تهران و پس از آن به بندرترکمان متصل می نماید که بخشی از کریدور اتصال جنوب به روسیه و کشورهای اسکاندیناوی است . خط دیگری راه آهن جمهوری اسلامی ایران را از طریق مشهد و سرخس به کشورهای ترکمستان ، ازبکستان ، تاجیکستان ، قرقیزستان و قزاقستان متصل نموده و برای این کشورها امکان ارتباط از طریق خطوط ریلی به دریای آزاد را فراهم می نماید .
لطفا،شرکت ریلی مورد نظر خود را انتخاب فرمایید
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |